Հարգելի Հովհաննես երկու ամիս է ինչ աշխատում էի Մոսկվայում, կաշվիս վրա եմ զգացել ամեն ինչ ու տեսել: Շատ բան ունեմ գրելու, ուղղակի դեռ ամեն ինչ ամփոփել է պետք: Կփորձեմ մի երկու խոսքով ասել այդ մասին: Նախ ասեմ, որ կան բացարձակապես իրարից տարբերվող հայերի, մասամբ ասեմ, Հայ շինարարների շրջանակներ, մարդիկ, որոնք շփվում են իրար հետ այդ ոլորտում:
Հայերը մոսկվայում մյուս եկվորների համեմատ, կարելի է ասել, արտոնյալ վիճակ ունեն, բայց իհարկ է փողոցում հանդիպելիս նրանց շնորհակալություն չեն հայտնում, որ բարեհաճել են գալ Մոսկվա: Գրածներդ հիմնականում չեմ կարող առարկել, բայց ասեմ, որ առաջինը մենք ինքներս ենք մեղավոր, մերը ամեն ինչ ու ամենուր ծանոթությամբ ու փողով է և օտարն էլ օգտվում է մեր այդ սովորությունից և անում ինչ կամենա: Մեր երիտասարդների մեծամասնության հետ օրենքից խոսելը ապուշություն է, ՈՐԻ ՄԵՋ ՆՐԱՆՑ ՄԵՂԱԴՐԵԼԸ ԴԺՎԱՐ Է, բոլոր հարցերը, ներառյալ իրենց քրտինքով աշխատած գումարի հետ կապված, լուծվում են գողական ռազբորկաների պլատֆորմի վրա և այլն, էս մասին հետո կգրեմ: Հիմա ուղղակի կոնկրետ օրինակով, ասեմ հենց իմ աշխատած տեղի մասին, ով ով է: Մի մեծ առևտրի կենտրոնում գեղեցկության սրահ էինք սարգում: Ուրեմն գործն էսպես է. Սրահի տերը վարձում է նման սրահներ կառուցող պատվիրատու ֆիրմա, այդ պատվիրատու ֆորման վարձում է շինարարական ֆիրամա ու շինարարական ֆիրման սկսում է աշխատել:
Շինարարները հայեր ու տաջիկներ էին, հարևանությամբ աշխատում էին Ռուս տղաներ Նիժնի նովգորոդից, մի Ռուս տղաների բրիգդ էլ, Ռոստովից, գործ էր ման գալիս, մենք էինք օգնում որ գործ գտնեն: Այդ առևտրի կոմպլեքսի սպասարկող պերսոնալը բացարձակապես միջին ասիաից էր, բեռնակիրներ, հավաքարարներ… մի տեղացի չկար, ղեկավարը մոլդովացի, հետաքրքիր դեմոգրաֆիա է , այնպես չէ՞: Խանութը գիշեր ցերեկ զինվորական օբեկտի նման հսկում էին Ռուս պահակները, շաբաթը մի պահակների բրիգադ փոխվում էր ռուսաստանի տարբեր շրջաններից, ամիսը տասնհինգ հազար ռուբլով, նույնքան ստանում են առևտրի կենտրոնը սպասարկողները, էդ ջահել ու ամրակազմ ռուս տղաները անգործության ու մասնագիտություն չունենալու պատճառով հսկիչ էին աշխատում: Էդ առևտրի կենտրոնը պատկանում էր հրյաներին, այդ կենտրոնում շատ թանգանոց գրքերի խանութ կար, հետաքրքության համար մտա նայեցի, պոեզիաի շարքում, դարակի մի ծայրին Շեքսպիր էր դրած իսկ մյուս ծայրին մի ավանակի գիրք, ազգությամբ Հրյա, որ իրեն պոետ է համարում, գրքի կազմի վրա Շեքսպիրի նման էն ազնվականների արհեստական մազերը գլխին սիրուն հարմարեցրած: Իսկ մի լավ տեսանելի տեղ դրած էր Բունինի գիրքը «Հին թուրքերի պատմությունը»
Իսկ շինարարական ֆիրման, որը մեզ առանց որևե պայմանագրի վերցրել էր էդ գործը անելու, պատկանում էր հայերին, որոնց վարձել էին հրյաները, հայերը, դիրեկտորից սկսած պրարաբից վերջացրած, ոչ մեկը շինարարությունից ոչինչ չէին հասկանում, բայց ունեին թիկունք, հզոր գովազդ ժուռնալներում ու ինտերնետում, որից իրենց կրթությամբ ավելի հեռու մարդիկ էին քան շինարարությունից, և չեին թաքցնում, որ հզոր թիկունք ունեն:Օվքե՞ր են նրանց թիկունքում, չգիտեմ, բայց մի բան հաստատ կասեմ, նրանց թիկունքում Ռուսաստանը կառուցողներ չեն, որովհետև կառուցելը սկսվում է օրենքից, ոչ թե «թիկունքից»: Շատ տարորինակ էր, որ այդ հարուստ ու փորձառու ֆիրմաները, (սրահի տերը ուներ մի քանի նման սրահներ իսկ պատվիրողը շատ նման սրահներ էր արդեն սարգել), գործ էին բռնել դելիտանտների հետ, գուցե իրենց հենց դա՞ էր պետք, «չգիտեմ»:Հետևություններ չեմ ուզում անել, թողնում եմ ընթերցողին…
Էնպիսի մի մթնոլորտ էր, կարծես ստրկության մեջ լինես, մի Ռուս չկար որ մեղադրեի դրանում, պատվիրատուին տղաներից մեկը հարցրեց, Հրյա է՞ս, ասեց ես բնիկ մոսկվացի եմ: Մի անգամ էդ սրահի պատվիրողը, որ աշխատում է սրահի տիրոջ հետ, գիտենալով որ աշխատողները ոչ պայմանագիր ունեն ոչ փաստաթղթերն է կարգին, համարձակվեց ասել, շուտ շուտ աշխատեք թեչե բոլորիդ կուտուսկա կկոխեմ: Կանգնեցի էդ շանտաժիստի դիմաց ու ասի, ու՞մ էս կուտուսկա նստացնում ոջիլ, մռութը կախեց, ասեցի ես քեզ կուտուզկա կկոխեմ եթե նորից նման բան բլթացնես: Բայց ի՞նչ ասես, նա ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ Է ՕՐԵՆՔԸ…
Զզվեցի, չսպասեցի աշխատավարձին, որ երկու ամիս է ասում էին վաղը կլինի, իմ գործը վերջացրեցի թողեցի եկա, տղաները փողը կստանան կուղարկեն:
Չեմ ասում որ ռուսաստանում ամենուր է նման իրավիճակ, ուրիշ տեղ էլ եմ աշխատել, «Լենինգրադում» Ս. Պետերբորգում, կառուցող ֆիրմայի տերն էլ նորից Հայ էր, ռուսաստանում ծնված մեծացած Հայ, դժգոհ չեմ:
Ակսել
Էստոնիա