«Առաջին լրատվական»-ը շարունակում է հրապարակել Հոկտեմբերի 27-ի քրեական գործով հարցաքննությունները:

Ստորև ներկայացնում ենք 1999 թվականին Հանրային հեռուստառադիոխորհրդի նախագահ Տիգրան Նաղդալյանի հարցաքննությունը, որը վարել է քննիչ Հ. Ասլանյանը:

Հ. 12

գ. թ.187-197 Տիգրան Հովհաննեսի Նաղդալյան

04.11.1999 Հայաստանի Ազգային հեռուստատեսության

14.05-22.30 պետական փակ բաժնետիրական ընկերության գործադիր տնօրեն

քննիչ՝ Հ. Ասլանյան

գ. թ. 187

Ցուցմունք եմ տալիս այն մասին, որ 1988 թվականին ավարտել եմ Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի ռոմանագերմանական լեզուների

գ. թ. 187 հ. երես

բաժինը: 1988-89 ուս.տարում դասավանդել եմ անգլերեն լեզու Բաղրամյանի շրջանի Բաղրամյանի ավանի ութնամյա դպրոցում: 1989-90 թվերին աշխատել եմ ՀԼԿԿՄ կենտկոմում որպես հրահանգիչ. 1991-ին Պետական հեռուստատեսության «Հայլուր» լրատվական ծառայությունում որպես մեկնաբան, 1992-ին «Հայլուր» լրատվական գործակալությունում որպես տնտես մինչև 1994թ., 1994-ից հիմնել և տնօրինել եմ «Փաստ» լրատվական գործակալությունը մինչև 1998թ., ապա 1998թ. հունիսից մինչ այսօր աշխատում եմ Հայաստանի ազգային հեռուստատեսությունում որպես գործադիր տնօրեն: 1988-ի կեսերից եղել եմ ուսանողական շարժման ակտիվ մասնակիցներից, հայ ուսանողության դաշինքի անդամ: 1991-ին անդամակցել եմ հայ հեղափոխական Դաշնակցություն կուսակցությանը, որից դուրս եմ եկել 1994-ի փետրվարին: Դրանից հետո քաղաքական որևէ կուսակցության չեմ անդամակցել, սակայն աշխատանքի բերումով շփվել եմ Հայաստանում գործող ըստ էության բոլոր քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչների հետ: 1991-ի կեսերից զբաղվել եմ նաև Հայաստանում սկաուտական շարժման հիմնադրման գործունեությամբ՝ հիմնականում պատասխանատու լինելով արտաքին կապերի, մասնավորապես համաշխարհային սկաուտական շարժման հետ առնչությունների համար:

1999թվկանի հոկտեմբերի 27-ի առավոտից, սովորականի նման եղել եմ աշխատավայրում և չեմ բացակայել: Ժամը 17.10-ի սահմաններում իմ աշխատեսենյակ մտավ ԱՀ գլխավոր ինժեները և բացականչեց թե Ազգային Ժողովի դահլիճում կրակում են: Նշեմ, որ ազգային հեռուստատեսությունը այդ պահին սովորականի նման, իրականացնում էր «հարցեր կառավարությանը» բաժնի տեսագրությունը, որ պետք է եթեր հեռարձակվեր նույն օրը երեկոյան: Լուրն առնելուն պես իմ աշխատասենյակի հեռուստացույցին միացվեց ԱԺ-ից եկող ազդանշաններ և համոզվելով, որ խորհրդարանում հարձակում է իրականացվում ես ան-

գ. թ. 188

միջապես դիմեցի իմ խորհրդական Արամ Բեգոյանին հանձնարարելով կազմակերպել ազգային հեռուստատեսության շենքի լրացուցիչ պաշտպանություն, ինչն էլ կատարվեց: Դրանից հետո փորձեցի կապվել ՀՀ ազգային անվտանգության նախարարի հետ, սակայն քարտուղարուհին տեղեկացրեց, որ պրն. Սարգսյանը Երևանում չէ: Ես նրան խնդրեցի շենքում գտնվող պատասխանատուներին փոխանցել, թե ինչ է կատարվում ԱԺ-ում և, միաժամանակ, իմ խնդրանքը՝ Ազգային հեռուստատեսության շենքը պաշտպանելու արագ կազմակերպելու համար: Զուգահեռ հանձնարարարկան տրվեց «Հայլուր» լրատվական ծառայությունը՝ պատրաստվելու հատուկ թողարկման: Նպատակահարմար չգտնելով ցուցադրել այն ամենն ինչ տեսագրվել էր ժապավենի վրա, անձնական վերահսկողությամբ կարգադրեցի մոնտաժել առկա կադրերը, որոնք ընդամենը հավաստում էին հարձակման փաստ և ժամը 18 սահմաններում «արտակարգ պատահար» խորագրով «Հայլուր»-ը եթեր մտավ և ներկայացրեց սեղմ տեղեկատվություն միջադեպի մասին ցուցադրելով այն իրեն տրամադրված կադրերով: Ավելացնեմ, որ հաղորդումից մոտ 9 րոպե անց ԱԺ-ից ստացվող տեսագրությունը կորավ, ապա և ընդհատվեց ձայնային ազդանշանը: Համոզվելով, որ ԱԺ-ից ազդանշանի հաղորդումը ընդհատվել է, հրահանգեցի ձայնագրությունը անմիջապես փոխանցել ինձ և դրանից հետո այն ոչ մեկին չի տրամադրվել, մինչև դատախազության կողմից ուղարկվելը: Վերադառնալով հոկտեմբերի 27-ին, նշեմ, որ ժամը 18-ից «Հայլուրն» անցավ կեսժամյա պարբերականությամբ հեռարձակման, իսկ Ազգային հեռուստատեսության շարժական կայանը գործա

գ. թ. 188 հ. երես

դրվեց Ազգային ակադեմիայի շենքի դիմաց, որտեղից իրականացվեց մեկ ուղիղ հեռարձակում այն մասին, որ ԱԺ շենքը վերահսկվում է և դրա շրջապատում իրավիճակը հանդարտ է: Ժամը 18-ի մոտակայքում հաջողվեց կապվել նաև ՀՀ նախագահի մամլո ծառայության ղեկավար Հասմիկ Պետրոսյանին՝ հեռուստատեսության աշխատանքները համադրելու նպատակով: Օրիորդ Պետրոսյանից հետագայում տեղեկացա, որ ԱԺ դահլիճում գտնվող պատգամավորներից ոմանք, օրինակ Աղվան Վարդանյանը աշխատող մոբիլ հեռախոս ունեն: Դրանից հետո կապվեցի պրն. Վարդանյանի հետ, որի հետ զրույցեցի դահլիճում տիրող իրավիճակի մասին ձայնագրվեց և հեռարձակվեց «Հայլուր»-ի հերթական թողարկման ժամանակ: Ժամը 19-ի սահմաններում ինձ կապվեց նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Ա. Հարությունյանը և նախագահի անունից խնդրեց պատանդների հետ զրույցներ չհեռարձակել հաշվի առնելով նրանց հոգեկան վիճակը և ընդհանրապես բավարարվել միայն պաշտոնական տեղեկատվությամբ: Ժ. 19.30-ից «Հայլուր» լրատվական ծառայությունը հեռարձակում էր բացառապես ՀՀ նախագահի մամուլի ծառայության հաղորդագրությունները: Ես այդ ընթացքում պարբերական հեռախոսի մոտ եմ եղել ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի մամլո խոսնակի, մամուլի ծառայության ղեկավարի և օգնական Ա. Գևորգյանի հետ: Ժամը 19-ի սահմաններում լուրերը սկսեցին գալ, թե ահաբեկիչների խումբը գլխավորում է Նաիրի Հունանյանը: Քիչ անց այդ տեղեկությունները հաստատվեցին և ինձ կապվեցին ՆԳՆ 6-րդ վարչությունից Պար-

գ. թ. 189

զելով, որ ճանաչել եմ Հունանյանին, խնդրեցին տեղեկություններ հաղորդել նրա մասին և ես փոխանցեցի այն ամենը ինչ հիշում էի Նաիրիի առնչությամբ: Հետագա ողջ գիշերն անց եմ կացրել հեռուստատեսության իմ աշխատեսենյակում: Այդ ընթացքում անվտանգության մարմինների խնդրանքով մեր աշխատակից Տիգրան Նազարյանը գնացել է ԱԺ և որպես Ն. Հունանյանին ճանաչող, մտել է դահլիճ՝ վերջինիս հետ խոսելու և լիցքաթափելու համար: Դրանից հետո ՀՀ նախագահի մամլո ծառայությունից տեղեկացել եմ, որ դահլիճում քաղաքային համարով հեռախոս կա և գիշերվա ընթացքում 3-4 անգամ կապվել եմ այդ համարով, մի դեպքում զրուցել եմ Անդրանիկ Մարգարյանի, մյուս դեպքում Տիգրան Նազարյանի հետ՝ տեղեկանալով իրավիճակին: Հոկտեմբերի 28-ի առավոտյան ժ. 10-ի սահմաններում ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը տեղեկացրեց, որ նախագահը բանակցելու է անձամբ ահաբեկիչների ղեկավարի հետ: Ժամը 10.30-ի սահմաններում նույն անձը տեղեկացրեց որ բանակցության արդյունքում մենք պետք է եթեր հեռարձակենք ՀՀ նախագահի հայտարարությունն, ապա և ահաբեկիչների հայտարարության տեքստը: Երկու տեքստերն էլ ինձ թելադրել է ՀՀ նախագահի օգնական Ա. Գևորգյանը և ըստ պայմանավորված կարգի, ազդանշանն ստանալուն պես հայատարարություններն եթեր են հեռարձակվել: Ժամը 11-ի սահմաններում պաշտոնական հաղորդագրություն ստացանք պատանդների ազատ արձակման և ահաբեկիչների ձերբակալման մասին, որն էլ հաղորդեցինք եթերում: Դրանից հետո

գ. թ. 189 հ. երես

«Հայլուրը» անցավ նորմալ աշխատանքային ռեժիմի:

Ավելացնեմ, որ այն պահին, երբ ինձ տեղեկացրին ԱԺ դահլիճում կատարվողի մասին և միացրին ազդանշանը, կադրում երկու զինված անձինք շրջում էին նախագահության սեղանի առաջ և բղավոցներով պարբերաբար անկանոն կրակահերթեր արձակում: Հետագայում սրանից բացի հասցրինք տեսնել նաև, որ նրանք դահլիճից դուրս են բերում լրագրողներին:

Գալով «Հայլուր»-ի առաջին արտակարգ թողարկմանը նշեմ, որ մինչև եթեր մտնելը այդ մասին տեղեկացրի նախագահի մամուլի ծառայությանը և եթեր մտնելու անհրաժեշտությունը հիմնավորվեց մասնավորապես «Ա1» հեռուստաընկերության տարածած հաղորդումով, որի պարագայում Ազգային հեռուստատեսությամբ հատագա հետաձգումը պարզապես հասկանալի չէր լինի: Առաջին թողարկումը տեղեկացրել է, թե ըստ մեզ հասած լուրերիի մի խումբ անհայտ զինված անձինք ներխուժել են Ազգային Ժողովի դահլիճ և անկանոն կրակ բացել: Նրանց գործողությունների դրդապատճառների մասին ոչինչ հայտնի չէ, իսկ վիրավորների և զոհերի մասին տարածվող լուրերը որևէ կերպ չեն հաստատվում: Թողարկումը միաժամանակ կոչ ուղղեց բոլոր գործընկերներին՝ ձեռնպահ մնալ չհաստատված տեղեկությունների հրապարակումից:

Հոկտեմբերի 28-ի առավոտյան արդեն պաշտոնական տեղեկություն ունեինք, որ ԱԺ-ում սպանվել են Կարեն Դեմիրճյանը, Վազգեն Սարգսյանը, Յուրի Բախշյանը, Ռուբեն Միրոյանը, Արմենակ Արմենակյանը, Լեոնարդ Պետրոսյանը, Հենրիկ Աբրահամյանը, Միքայել Քոթանյանը, իսկ պատգամավորներ Հերմինե Նաղդալյանը, Արմեն Խաչատրյանը, Անդրանիկ Մանուկյանը, Էդմոն Ծատուրյանը վիրավոր ենգ. թ. 190

և տեղափոխվել են հիվանդանոց: Նույն առավոտյան հայտնի դարձավ, որ Նաիրի Հունանյանից բացի նրա հետ են եղել եղբայրը՝ Կարենը, քեռին և ևս երկու հոգի: Ավելի ուշ իմացա, որ այդ երկուսից մեկն էլ Էդիկ Գրիգորյանն է, որ մանկաբույժ էր աշխատում: Ավելացնեմ, որ նշված հինգից անձամբ ճանաչել եմ Նաիրի Հունանյանին, Կարեն Հունանյանին և Էդիկ Գրիգորյանին:

Հարց: Որտեղ, երբ և ինչ հանգամանքներում եք ծանոթացել նշված անձանց հետ, ինչպիսի փոխհարաբերությունների մեջ եք գտնվել, երբ եք վերջին անգամ հանդիպել, ինչպես կարող եք նրանց բնութագրել, նրանց հետ որևէ աշխատանքային, հասարակական գործունեությամբ զբաղվել եք թե ոչ, եթե այո ապա երբ, ինչ հանգամանքներում:

Պատասխան: Նաիրի Հունանյանի հետ ծանոթացել եմ 1988թ. սկզբներին Երևանի պետական համալսարանում, ուր երկուսս էլ սովորում էինք: Նա ի սկզբանե ներգրավված էր բանասիրական ֆակուլտետի այն կորիզում, որը կազմակերպում էր ուսանողական շարժումն ի պաշտպանություն Ղարաբաղի: Ն. Հունանյանը եղել է Հայ ուսանողության դաշինքի հիմնադիրների թվում, միաժամանակ համակարգել է «Դաշինք» պաշտոնաթերթի տպագրությունը, որի խմբագրությունում եղել եմ նաև ես, Սուրեն Աբրահամյանը և 1991թ. դեկտեմբերին /մեկ բառ/ մոտ մղված մարտերում զոհված Վարդան Բախշյանը: Մեր սերտ հարաբերությունները պահպանվել են մինչև Հայոց Համազգային շարժման կազմակերպական ձևավորումը, երբ ՀՈՒԴ-ը դադարեց գոյություն ունենալ: Դա 1990-91 թվականներին էր: Դրանից հետո նրան պարբերաբար տեսել եմ

գ. թ. 190 հ. երես

ապա և տեղեկացել, որ մեկնել է Հայաստանից և բնակվելու է Ղրիմում: Դրանից հետո նրա մասին տեղեկություններ չեմ ունեցել և հետագայում առաջին անգամ տեսել եմ 1997թ. աշնանը Աշոտ Նավասարդյանի թաղման արարողության ժամանակ, երբ տեղեկացրեց որ վերադարձել է Հայստան և ցանկանում է կազմակերպել ուսանողական շարժման 10-րդ տարեդարձին նվիրված միջոցառումներ: 1998-ի փետրվարին այդ միջոցառումը կազմակերպվեց ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի 220 լսարանում և որին հրավիրվել և մասնակցել էր ՀՀ պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանը: Նույն 98-ի ընթացքում Ն. Հունանյանը ցանկություն հայտնեց հաղորդաշար վարել Ազգային հեռուստատեսության եթերում՝ «Ազատ բեմ» անունով, որը պետք է քննարկեր հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հեռանկարները: Տարեվերջին այդ ծրագիրը երկու թողարկում հեռարձակեց՝ պետական, քաղաքական գործիչների մասնակցությամբ, սակայն հաջողություն չունեցավ և ես տեղեկացրի, որ ծրագիրը փակվում է, ինչին հակառակ առաջարկ սատացա նոր ծրագիր անել, այս անգամ տարածաշրջանային ընդգրկումով: Մասնավորապես առաջարկեց ստեղծագործական խումբ հավաքել և նկարահանումներ կատարել Թուրքիայում, մի կողմից պարզելու այսօրվա թուրք պաշտոնյաների վերաբերմունքը ցեղասպանությանը, մյուս կողմից ներկայացնելու այսօվա Թուրքիայի կյանքը: Միաժամանակ գաղափար կար պայմանավորվածության հասնել՝ կազմակերպելու Երևան-Անկարա հերուստակամուջ, և փորձել դրան մասնկաից դարձնել երկու երկրների նախագահներին: Ծրագիրն ինքնին հետաքրքիր էր և Ն. Հունանյանի ստեղծագործական խումբը, մոտ

գ. թ. 191

մեկ ամիս աշխատանքներ տանելով ՀՀ արտգործնախարարության Թուրքիայի բաժնում, ապա և հանդիպումներ անցկացնելով իմ խորհրդական Արամ Բեգոյանի հետ /ԱԱ նախարարությունից/ Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպանատան միջնորդությամբ 1998-ի հունվարի վերջին փետրվարի սկզբին մեկնեց Թուրքիա: Ի դեպ դեսպանատունը նախնական առաջարկով հանդիպումներ էր նախատեսել նաև երկրի բարձրագույն ղեկավարների հետ, ինչը սակայն տեղի չունեցավ, եթե չեմ սխալվում Թուրքիայի վարչապետի հրաժարականի պատճառով: Վերադառնալուց հետո խումբը պատրաստեց մոտ մեկ ժամանոց ծրագիր, որը սակայն իմ կողմից հավանության չարժանացավ թե բովանդակությամբ, և թե տեխնիկական որակի իմաստով: Պատրաստված նյութից միայն մի քանի հատված, որ պատմում էին Թուրքիայի ԶԼՄ-ների այսօրվա վիճակի, Պոլսո Հայոց Պատրիարքարանի մասին ցուցադրվում էին իմ հեղինակած þþՕրակարգþþ ծրագրում: Տեղեկանալով, որ հաղորդումը ամբողջությամբ չի ցուցադրվելու խումբն ինձ խնդրեց այն առաջարկել այլ հեռուստաընկերությունների, ինչը չեմ մերժել: Դրանից հետո այլ հաղորդում անելու առաջարկ չի ընդունվել և խմբի համագործակցությունը Ազգային հեռուստատեսության հետ դադարել է: Նաիրի Հունանյանին իր եղբոր հետ վերջին անգամ պատահաբար տեսել եմ 1999-ի մայիսի կեսերին ազատության հրապարակում, որը պատրաստվում էր ՙԱրժանապատիվ ապագա՚ կուսակցության քարոզչական համերգը և որ նրանք կազմակերպիչներին առաջարկում էին շապիկներ պատվիրել կուսակցական

գ. թ. 191 հ. երես

սիմվոլիկայով: Դրանից հետո որևէ տեղ նրան չեմ տեսել և գործողության մասին տեղեկություն չեմ ունեցել: Նշեմ, որ 1990-91թվերին Նաիրի Հունանյանի հետ շփվել եմ նաև ՀՍԸՄ շրջանակներում ուր ինքը ղեկավարում էր Երևանի վարչությունը, իսկ ես սկաուտ խորհուրդը: 1991-ին լրագրողական բուն գործողության անցնելով, այդ կազմակերպության հետ առնչություններս սահմանափակվել են, իսկ Ն. Հունանյանը ինձ հասած տեղեկություններով հեռացվել է ՀՍԸՄ-ից:

Կարեն Հունանյանի և Էդիկ Գրիգորյանի հետ ինձ ծանոթացրել է Նաիրի Հունանյանը՝ 1990 թվից: Երկուսին էլ գիտեի որպես ՀՍԸՄ անդամներ, սակայն հատուկ առնչություններ չենք ունեցել, բացառությամբ 1991թ.-ի հունիսին Խորհրդային առաջին պատվիրակության /մեկբառ/ համաշխարհային սկաուտական կազմակերպության կենտրոնական կատարած այցին, ուր ինձնից բացի ընդգրկված էր նաև Էդիկ Գրիգորյանը: Դրանից հետո վերջինս ինձ միայն մեկ անգամ է դիմել այս տարեսկզբին՝ խնդրելով ռեպորտաժ պատրաստել իրենց հիվանդանոցի մասին, ինչ արվել է:

Բնութագրելով Նաիրի Հունանանյանին կարող եմ ասել, որ իմ տպավորությամբ միշտ աչքի է ընկել կտրուկությամբ և իր դավանած ճշմարտությունների անսխալության մեջ մինչև վերջ համոզված լինելով: Որպես կանոն միշտ շատ մեծ հավականություններ ուներ և համոզմունք, որ իր արժանիքները ըստ արժանվույն չեն գնահատվում: Այս ամենին հավելվում էր ցավագին ինքնասիրությունը և շրջապատին հեգնանքով վերաբերվելու սովորությունը:

գ. թ. 192

Կարեն Հունանյանի հետ հատկապես չեմ շփվել և ընդհանուր առմամբ ինձ վրա դաստիարակություն չստացած մարդու տպավորություն է թողել, որի համար սակայն ավագ եղբոր ասածն օրենք էր:

Ավելացնեմ, որ «Ազատ բեմ» հաղորդումը կազմակերպելու համար կնքվել է համապատասխան աշխատանքային պայմանագիր հաղորդալուր պատրաստելու վերաբերյալ Նաիրի Հունանյանի, Հովակ Հովակիմյանի, Ֆրունզե Ամիրխանյանի, Հրաչյա Սիմոնյանի, Սյուզան Հարությունյանի հետ: Թուրքիա մեկնելուց առաջ համապատասխան պայմանագրեր ևս կնքվել են Նաիրի Հունանյանի, Կարեն Հունանյանի, Հովակ Հովակիմյանի և Կառլեն Չախալյանի հետ և նրանց տրվել են անգլերեն մակագրություններով վկայականներ՝ Թուրքիայում ներկայանալու համար: Այս ամենը կազմակերպվել է Ազգային հեռուստատեսության ստեղծագործական գործունեության շրջանակներում և խորհրդական նպատակով տեղեկացվել ԱԳ և ԱԱ նախարարություններին: Ավելացնեմ, որ տեղյակ էի, որ Նաիրի Հունանյանը դաշնակցական է եղել և 91-ի վերջին կամ 92-ի սկզբին հեռացվել է կուսակցությունից:

Հարց: Ստեղծագործական խմբերի հետ համագործակցելու, ծրագրեր կազմակերպլու ինչ կարգ է սահմանված ԱՀ-ում և դրանք կանոնակարգով ինչպիսի նորմատիվային փաստաթղթեր կան, արտասահմանում ռեպորտաժներ կազմակերպելու վերաբերյալ ինչ որ սահմանափակումներ, արգելքներ կան թե ոչ:

գ. թ. 192 հ. երես

Պատասխան: Ազգային հեռուստատեսությունում ստեղծագործական աշխատանքների կազմակերպումն իրականացվում է համապատասխան Զանգվածային լրատվությունների մասին ՀՀ օրենքի և Ազգային հեռուստատեսության գործադիր տնօրենի հրամանների: 1998թ. սեպտեմբերից իմ հրամանով ստեղծագործական խմբերը հաստիքայինից տեղափոխվել են պայմանագրային աշխատանքի և այսօր բոլոր գործող խմբերն ունեն համապատասխան պայմանագրեր: Ինչ մնում է արտասահմանում ռեպորտաժներ պատրաստելու սահմանափակումներին, ապա այդպիսիք բացառվում են խոսքի ազատության սահմանադրական նորմով: Այնուհանդերձ, հաշվի առնելով հեռուստատեսության պետական կարգավիճակը, անհրաժեշտ էինք համարում այլ երկրներում նկարահանումներ անելիս տեղյակ պահել պետական մարմիններին, եթե խորսքը չի վերաբերվում պաշտոնական պատվիրակություններին ուղեկցելուն և հավելեմ, որ Զանգվածային լրատվությունների մասին գործող օրենքը ընդամենը փաստում է խոսքի ազատությանը Հայաստանում և լրագրողների և լրատվամիջոցների պատասխանատվությունը՝ իրենց հրապարակած տեղեկությունների հավաստիության համար: Ինչպես արդեն նշել եմ, ստեղծագործական խմբի Թուրքիա մեկնելուց առաջ նախարարությանը տեղյակ է պահել իմ խորհրդական Արամ Բեգոյանի միջոցով, իսկ ԱԳՆ-ում՝ մամլո խոսնակի և Թուրքիայի բաժնի աշխատակիցների միջոցով: Հիշյալ մարմինների հետ խմբի աշխատանքից հետո ես նամակով դիմել եմ Մոսկվայում Թուրքիայի դեսպանատուն, որն էլ հետագայում իրականացրել է այցի նախապատրաստումը: Ավելացնեմ, որ այլ հեռուստաընկերությունների տեսաժապավենը առաջարկելու համար Թուրքիայի մասին պատմող հաղորդման տեսաերիզը վերցնելով՝ Նաիրի Հունանյանն այն այլևս չի վերադարձրել և Ազգային

գ. թ. 193

հեռուստատեսությունում այդ տեսաերիզն այժմ չկա: Ավելացնեմ նաև, որ մեկ անգամ 1991թ.օգոստոսին եղել եմ Հայստանից Լեհաստան մեկնած խմբում, ուր ընդգրված էր նաև Նաիրի Հունանյանը: Խումբը մեկնել էր հանդիպման Հռոմի պապի հետ լեհական Չենստախովա քաղաքում:

Հարց: Թուրքիա մեկնող բոլոր 4 լրագրողներին էլ տրվել են անցաթղթեր թե ոչ, ում կողմից են դրանք լրացվել, որտեղ են պատրաստվել, որևէ տեղ գրանցվել է այն որ անցաթղթերի վրա նշված է տրման օրը, գործունեության ժամկետը թե ոչ:

Պատասխան: Ընդհանրապես հեռուստաընկերությունում անցագրեր են տրվում հաստիքային աշխատողներին և աշխատանքային պայմանագրեր ունեցողներին: Հաղորդալուր պատրաստող խմբերի անդամներին տրվում են մշտական անցաթղթեր՝ նշելով ժամկետները: Մեկ անգամվա հաղորդում պատրաստելու համար տրվում են ժամանակավոր անցաթղթեր, իսկ օտար լեզվով անցագրերը տրվում են բացառապես այլ երկրներում ներկայացնելու համար: Բոլոր դեպքերում այդ անցագրերը արտոնում դրանք կրողների մուտքը բացառապես Ազգային հեռուստատեսություն: Այլ գերատեսչությունների հետ գործում է հավատարմագրման հատուկ կարգ: Ինչ մնում է Թուրքիա մեկնած խմբին, ապա դրա չորս անդամներին տրվել են անգլերեն լեզվով անցաթղթեր, հիմնվելով պայմանագրերի վրա, առանց ժամկետը նշելու, ստորագրվել և կնքվել են իմ կողմից: Բոլոր ժամանակավոր, այդ թվում հիշյալ անցագրերը, 1999-ի տարեկեսից իմ հրամանով ուժը կորցրած են ճանաչվել և դրանցով անհնարին էր արդեն մուտք գործել նաև Ազգային հեռուստատեսության տարածք:

Վերը նշված անցաթղթերը կազմել և արտագրման է ներկայացրել իմ օգնական Կարինե Հակոբյանը:

գ. թ. 193 հ. երես

Հարց: Ովքեր են եղել Նաիրի Հունանյանի և Կարեն Հունանյանի մտերիմ ընկերները, իշխանության և քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչներից ում հետ են նրանք մոտ հարաբերություններում գտնվել:

Պատասխան: Կարեն Հունանյանի մտերիմների մասին ոչինչ չեմ կարող ասել, ինչ մնում է Նաիրի Հունանյանին, ապա իմ ունեցած տվյալներով նրա մտերիմների թվում էին իր հետ ստեղծագործական խմբում աշխատողները և իմ ճանաչած անձանցից՝ Տիգրան Նազարյանը ինչ մնում է իշխանության և քաղաքական կուսակցությունների ներկայացուցիչների հետ առնչություններին, ապա ենթադրում եմ, որ որպես ուսանողական շրջանի ակտիվիստ ճանաչել է շատերին, սակայն թե ում հետ է մոտ հարաբերություններ ունեցել, տեղյակ չեմ:

Հարց: Վերջին անգամ Նաիրի Հունանյանին հանդիպելուց առհասարակ 1997թ. Հայաստան վերադառնալուց հետո ինչպես է նա արտահայտվել իշխանությունների վերաբերյալ, մասնավորապես վարչապետ Վազգեն Սարգսյանի, ԱԺ-ի նախագահ Կարեն Դեմիրճյանի մասին, ինչպիսի քաղաքական հայացքներ է նա ունեցել:

Պատասխան: Ինչպես արդեն նշել եմ, 1997 թվին վերադառնալով Հայաստան՝ Նաիրի Հունանյանը սկսեց նախապատրաստել ուսանողական շարժման 10-րդ տարեդարձին նվիրված միջոցառումը, որն անցավ 1998-ի փետրվարի 16-ին և հատուկ այդ հավաքին էր հրավիրել պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանին ում այդ ընթացքում վերաբերվում էր ընդգծված հարգանքով: Դրանից հետո քաղաքականն բնույթի զրույցներ չեն եղել և միայն մայիսին, երբ վերջին անգամ տեսա նրան Ազատության հրապարակում, պնդում էր, թե անիմաստ ընտրություններ են, պարզ էր թե ինչպես են ավարտվելու և, որ կուսակցություններն էլ անիմաստ ծախսեր են անում:

Հարց: ՀՈւԴ-ում սկաուտական կազմակերպությունում Նաիրի Հունանյանի հետ միասին առնչվելիս, կոնկրետ ինչ քաղաքա

գ. թ. 194

կան գործիչների հետ է նա շփվել, ում է ճանաչել:

Պատասխան: ՀՈւԴ-ի շրջանում նա հիմնականում առնչվել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի գործիչների հետ, որ հետագայում կազմեցին ՀՀՇ վերնախավը: Նրանցից որևէ մեկին հատուկ չեմ կարող առանձնացնել: Հետագայում, մասնավորապես սկաուտական կազմակերպության շրջանում, շփվել է ՀՅԴ այդ շրջանի ղեկավարների հետ:

Հարց: Նաիրի Հունանյանը, Կարեն Հունանյանը, Էդիկ Գրիգորյանը թմրանյութի, ալկոհոլի նկատմամբ հակում ունեցել են թե ոչ, նրանց վարքագծում երբևիցե տարօրինակ բաներ նկատել եք թե ոչ:

Պատասխան: Կարեն Հունանյանի մասին ոչինչ ասել չեմ կարող: Ինչ մնում է Նաիրի Հունանյանին և Էդիկ Գրիգորյանին, ապա որքանով ես եմ շփվել նրանց հետ, նման հակումներ կամ տարօրինակ վարք չեմ նկատել:

Հարց: Որպես ահաբեկիչներին ճանաչող, ինչպես կարող եք բացատրել նրանց գործողությունները ԱԺ-ում 27.10.99թ. տեղի ունեցած դեպքի առնչությամբ:

Պատասխան: Միանգամից նշեմ, որ այդ գործողություններին բացատրություն գտնելը պարզապես անհնարին է: Ինչ մնում է հնարավոր վարկածներին, ապա իմ տեսակետն այն է, որ Ն. Հունանյանի պես մարդն ունակ էր իր ազդեցության տակ գցել մարդկանց ու տանել իր հետևից և որպես կանոն այլոց կարծիքին ենթարկվող չէր: Ըստ որում, գրեթե բացառում եմ, որ այս քայլով նա որևէ մեկի պատվերը կատարած լիներ: Ավելի հակված եմ դա գնահատել որպես չկայացած ու չարացած մարդու գործողություն:

Հարց: Դեպքի օրը Նաիրի Հունանյանը կամ ահաբեկիչներից որևէ մեկը փորձել է կապնվել ձեզ հետ, նրանցից որևէ մեկի հետ դուք

գ. թ. 194 հ. երես

հեռախոսազրույց ունեցել եք, թե ոչ, Նաիրի Հունանյանը գիտեր ձեր հեռախոսահամարները թե ոչ:

Պատասխան: Դեպքի օրը Նաիրի Հունանայնը կամ ահաբեկիչներից որևէ մեկը ինձ հետ հեռախոսով չի կապվել և հեռախոսազրույց չի ունեցել: Նման փորձ նրանք արել են թե ոչ, տեղյակ չեմ: Կրկին նշեմ, որ այդ գիշեր ես բջջային հեռախոսով կապվել ու զրուցել եմ դահլիճում պատանդ պահվող Աղվան Վարդանյանի հետ, ապա և քաղաքային հեռախոսով՝ Տիգրան Նազարյանի և Անդրանիկ Մարգարյանի հետ: Բոլոր դեպքերում էլ ահաբեկիչների հետ ես չեմ զրուցել: Նշեմ, որ իմ բջջային հեռախոսի համարն է՝ 40-41-80, քաղաքային՝ 56-95-74, կառավարականը՝ 72-73, տան հեռախոսահամրները 56-62-17: Իմ հեռախոսներից Նաիրի Հունանյանը գիտեր տան և բջջային համարները: Տեսաերիզից տեղեկացա, որ Նաիրի Հունանյանը պահանջում է օպերատորից. Տիկոյին /նկատի ունի ինձ/ ասա եթերը միացնի, թե չէ հերտ կանիծեմ, և այլն: Այդուհանդերձ նա ինձ հետ չի կապվել: Ավելի ուշ դահլիճում եղած Տիգրան Նազարյանը տեղեկացրեց, թե սպառնալիքները շարունակվել են և Նաիրին ասել է, թե նոր իշխանությունն առաջինների թվում նախ ինձ է կախաղան բարձրացնելու:

Հարց: Ինչու են Նաիրի Հունանյանին և Կարեն Հունանյանին տվել անժամկետ անցաթուղթ-վկայականներ այն մասին որ նրանք հանդիսանում են Ազգային հեռուստատեսության լրագրողներ, ձեզ հայտնի է, թե ինչպես են Հունանյան եղբայրները 27.10.99թ. ներս մտել ԱԺ-ով և արդյոք հարկավոր չէր հունանյանններից հետ վերցնել անցաթուղթ-վկայականները Թուրքիայից վերադառնալուց հետո:

Պատասխան: Օտար լեզվով վկայականներ բացառապես տրվում են այլ երկրներում ներկայանալու համար, ինչով ժամկետի նշման պատեհությունը կորում է: Կրկնում եմ, Հա-

գ. թ. 195

յաստանում, ոչ միայն այլ շենքեր, այլև Ազգային հեռուստատեսություն մտնել անհնարին է, քանզի անհրաժեշտ է ներկայացնել հայատառ անձը հաստատող փաստաթուղթ: Նշեմ կրկին, որ 1999-ի տարեկեսից բոլոր մինչ այդ տրված անցագրերն ուժը կորցրած են ճանաչվել իմ գրավոր հրամանով: Ինձ հայտնի չէ թե Հունանյան եղբայրները 27.10.99թ. ինչպես են մուտք գործել ԱԺ տարածք:

Հարց: Ազգային հեռուստատեսության աշխատակիցները ինչ կարգով են աշխատանքները կազմակերպում Ազգային Ժողովում, ընդհանրապես ձեզ հայտնի է, թե ինչ կարգ է սահմանված ԱԺ-ում լրատվամիջոցների աշխատակիցների մուտք ու ելքի, աշխատանքներ կատարելու վերաբերյալ: Մասնավորապես 27.10.99թ. Ազգային հեռուստատեսության քանի աշխատակիցներ և կոնկրետ ովքեր են գտնվել ԱԺ-ում, ովքեր են դեպքին ականատես եղել:

Պատասխան: Ազգային հեռուստատեսության, ինչպես և մյուս բոլոր լրատվամիջոցների աշխատակիցներն Ազգային Ժողովում աշխատում են ԱԺ սահմանած հավատարմագրման կարգով: Մայիսի 30-ին այդ կարգը փոխվեց, և եթե մինչև այդ հավատարմագրվում էին կոնկրետ լրագրողներ, ապա այդուհետ հավատարմագրվում էին լրատվամիջոցները և ինքնույն որոշում, թե ում ուղարկեն ԱԺ: Ազգային հեռուստատեսությունն ըստ այդմ երեք հավատարմագիր է ստացել «Հայլուր» լրատվական ծառայություն, մեկական «Գործարար աշխարհ» և «Ձեռագիր» հաղորդումների համար: Միաժամանակ Ազգային հեռուստատեսությունը ԱԺ մամուլի ծառայություն է ներկայացրել շարժական հեռուստակայանի աշխատակիցների ցուցակ, որը վերջինիս կողմից ընդունվել է և արտոնել ՇՀԿ մուտքը ԱԺ տարածք, որից սակայն դահլիճ մտնելու իրավունք էր տրվում երեք օպերատորների և ռեժիսորի: Անհրաժեշտության դեպքում զինվորական դատախազություն կներկայացվի ՇՀԿ-ից հավատարմագրված անձանց

գ. թ. 195 հ. երես

ամբողջական ցուցակը: Ինչ մնում է այդ օրվա ԱԺ աշխատանքների լուսաբանմանն, ապա դա իրականացվել է «Հայլուր»-ի թղթակից Տիգրան Նազարյանը՝ օպերատորի հետ: Աժ լրատվության ծառայությունը տալիս է տիպային անցագրեր, որոնց վրա անձի անունը նշված չէ: Այն լրագրողը, որին տվյալ լրատվամիջոցը ուղարկել է ԱԺ, ներկայացնում է հիշյալ անցաթուղթ: Ինչ մնում է շարժական հեռուստակայանին, ապա ինչպես միշտ, սեպտեմբերի 26-ի երեկոյան նույնպես հեռուստալոտոյի հերթական խաղարկությունը հեռարձակվելուց հետո այն գնացել է ԱԺ: ՇՀԿ աշխատակիցները ազգային ժողով են գնացել հոկտեմբերի 27-ի կեսօրին:

Հարց: Եթե դուք համարում եք որ Ն. Հունանյանին և Կ.Հունանյանին տրված անցաթուղթ վկայականները անհրաժեշտություն չկար հետ վերցնելու ապա ձեր կարծիքով Հունանայն եղբայրները կարող էին այդ անցաթղթերը օգտագործել կամ արդեն իսկ օկտագործել են մեկ այլ արտ. երկրում, ինչ կասեիք այդ կապակցությամբ:

Պատասխան: Ի լրումն նախորդ հարցի պատասխանի, նշեմ, որ դահլիճում դեպքին ականատես են եղել ՇՀԿ երեք օպերատորներ: Ինչ մնում է անցաթուղթ-վկայականներին Հայաստանից դուրս կրկին օկտագործելուն, ապա ես նման տեղեկություններ չունեմ, սակայն ընդունում եմ, որ այսուհետ Ազգային հեռուստատեսությունը տրված անցագրերին ուժը կորցրած ճանաչելուց զուտ պետք է մշակի դրանք հետ վերցնելու մեխանիզմ:

Հարց: Դուք ճանաչում եք Նաիրի Բադալյանին, ինչպիսի փոխհարաբերությունների մեջ է նա գտնվել Նաիրի Հունանյանի հետ:

Պատասխան: Նաիրի Բադալյանին ճանաչում եմ 1991 թվից, երբ աշխատակցում էր ՙՀայլուր՚ գործակալությանն, ապա և «Երկիր» օրաթերթին: Գիտեմ, որ հետագայում հիմնել է ՙԼոտոս՚

գ. թ. 196

կենտրոնը և հիմանկանում զբաղվել է սոցիոլոգիական հետազոտություններով ու դրանց հիման վրա հրապարակումներ նախապատրաստելով: Իմ ունեցած տեղեկություններով, Նաիրի Հունանյանին նա ճանաչում էր, սակայն մտերմության աստիճանն ինձ հայտնի չէ: Ամեն դեպքում նրանց իրար հետ ես չեմ հանդիպել: Հավելեմ, որ մոտավորապես երեք ամիս առաջ Նաիրի Բադալյանն ինձ զանգահարել է և առաջարկել ընդունել իր կնոջը, որ հեռուստատեսային ծրագրի նախագիծ ունի: Նախնական բովանդակությանը ծանոթանալով՝ նշել եմ, որ Ազգային Հեռուստատեսությանն այն հետաքրքիր չէ և այդ հանդիպումը չի կայացել: Վերջին անգամ Նաիրի Բադալյանի մասին լսել եմ սեպտեմբերի վերջին, երբ լրագրողական շրջանակներում սկսվեցին լուրեր պտտվել նրան ՙԱրմենպրեսս՚ գործակալության տնօրեն նշանակելու հնարավորության մասին, որոնք, սակայն հետագայում չհաստատվեցին:

Հարց: Նաիրի Հունանյանի հետ նույն ստեղծագործական խմբում կամ նրա հետ Թուրքիա մեկնած լրագրողներից որևէ մեկը ներկայումս աշխատում է Ազգային հեռուստատեսությունում:

Պատասխան: Նաիրի Հունանյանի հետ նույն խմբում աշխատած անձանցից այս պահին Ազգային հեռուստատեսության հետ պայմանագիր ունի Հովակ Հովակիմյանը, որը պետք է նախապատրաստի «Պարտքի զգացումը» հաղորդաշարը և պատմի հայ անվանի գործիչների սերունդների այսօրվա մասին: Հիշյալ ծրագիրն առայժմ նախապատրաստական փուլում է, այն չի հեռարձակվել:

Հարց: Ում նախաձեռնությունն է եղել Թուրքիայում նկարահանումներ կատարելը, ով է ընտրել Թուրքիա մեկնող լրագրողներին, օպերատորներին, ով որպես ինչ է մեկնել:

Պատասխան: Թուրքիայի մասին հաղորդում պատրաստելու նախաձեռնությունը պատկանում է Նաիրի Հունանյանին:

գ. թ.196 հ. երես

Ինչպես միշտ, այս դեպքում էլ խումբը կազմակերպել է դրա ղեկավարը՝ Նաիրի Հունանյանը: Հովակ Հովակիմյանը մեկնել է որպես խմբագիր, Կառլեն Չախալյանը որպես օպերատոր, Կարեն Հունանյանը որպես ասիստենտ: Նրանցից որևէ մեկն իմ նախաձեռնությամբ այդ խմբում չի ընդգրկվել: Կրկնեմ, որ այս խումբը Թուրքիայում մնացել է յոթ օր և վերադառնալուց հետո պատրաստել է մոտ մեկ ժամանաոց ծրագիր, որից միայն մի քանի հատված է օգտագործվել «Օրակարգ» ծրագրում: Խմբի անդամներից յուրաքանչյուրին Ազգային Հեռուստատեսությունը վճարել է 12.000-ական դրամ: Պատրաստված ծրագրից օգտագործված հատվածների դիմաց Ազգային հեռուստատեսության ծախսերն արդարացված են համարվում: Թե ծրագիրն ամբողջությամբ, թե դրանից օգտագործված հատվածներն Ազգային Հեռուստատեսությունում չեն պահպանվել, նշեմ, որ պայմանագրերն ըստ կարգի կազմվում են կադրերի բաժնում, արտագրվում տվյալ աշխատակիցների կողմից, ապա բերվում գործադիր տնօրենի մոտ վավերացման: Ինչ մնում է վճարմանը, ապա իմ համապատասխան հրամանի հիման վրա այն իրականացվում է դրամարկղից:

Հարց: 27.10.99թ. ՀՀ Ազգային Ժողովում տեղի ունեցած ահաբեկչական գործողությունների վերաբերյալ տեսանյութը հեռարձակվել է «ՍՆՆ» հեռուստատեսության եթերով, ինչ կարգով է տեսանյութը տրամադրվել «ՍՆՆ» ընկերությանը:

Պատասխան: Ազգային հեռուստատեսությունը բաց ազդանշանով հեռարձակվում է արբանյակով և «ՍՆՆ» հեռուստաընկերությունն այն որսացել է եթերից: Մեր տեղեկություններով «ՍՆՆ»-ը «Հայլուրի»թողարկումը պարզապես ուղղակիորեն մտցրել է իր եթեր: Այդ իսկ պատճառով, տեսագրությունը հեռարձակվել է. «Հայլուր», -«Հ1»- Երևան, 27.10.99. մակագրությամբ, որով Ազգային հեռուստատեսությունը պաշտպանել էր իր տեսանյութը: Ի դեպ ԱԺ-ից արձակվող ազդանշանի ընդհատման պատճառն ինձ այժմ հայտնի չէ, քանզի մեր մասնագետները դեպքի օրից ի վեր ԱԺ մուտք չեն գործել:

գ. թ. 197

Ես տեսել եմ Ազգային հեռուստատեսությունում տեսագրված տեսաերիզն ամբողջությամբ և հաստատում եմ, որ այնտեղ պարզ երևում է, որ Նաիրի և Կարեն Հունանյանները կրակահերթեր են արձակում ինքնաձիգներից վարչապետի վրա և նրա ուղղությամբ, ապա և կրակահերթեր ուղարկում ԱԺ նախագահությունում գտնվող Կարեն Դեմիրճյանի և Յուրի Բախշյանի վրա: Նշեմ, որ պայմանագրերը աշխատակիցների կողմից ստորագրվելուց հետո Կադրերի բաժնի կողմից ցուցակով բերվում են գործադիր տնօրենի մոտ ստորագրման և կնքման: Ի պատասխան ձեր բանավոր հարցի, նշեմ որ Նաիրի Հունանյանի հետ Թուրքիա մեկնելուց Հովակ Հովակիմյանին ճանաչում եմ ուսանողական տարիներից, իսկ Կառլեն Չախալյանին ծանոթացել եմ Ազգային հեռուստատեսությունում, ուր իմ նշանակումից ի վեր աշխատել է որպես տնօրենի տեղակալ տեխնիկայի գծով մինչև 1999թ. հունվար ամիսը: Երկուսի հետ էլ ունեմ նորմալ հարաբերություններ:

Ցուցմունքը գրված է իմ կողմից: Ճիշտ է , որի համար ստորագրում եմ:

Շարունակելի…